راه‌اندازی یک ISP

یکی از مسائلی که چندین بار در مورد آن از ما سؤال شده است، چگونگی راه‌اندازی یک ISP است و به همین خاطر تصمیم گرفتیم به این سؤال خوانندگان پاسخ دهیم.

قبل از هر چیز باید فهمید ISP چیست؟ ISP مخفف Internet Service Provider و به معنای تأمین‌کننده خدمات اینترنت است.خوب، پس باید ببینیم خدمات اینترنت شامل چه چیزهایی است. همان‌طور که حدس می‌زنید و یا قبلاً به آن فکر کرده‌اید، خدمات اینترنتی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

(ثبت دامنه) Domain Registration (میزبانی) Hosting
(طراحی وب‌سایت) Web Design
(اتصال به اینترنت) Internet Connection
در ادامه به طور مختصر، مفهوم هریک از این موارد را با هم دنبال می‌کنیم.

1) ثبت دامنه (Domain Registration)
مفهوم دامنه را نیز در شماره‌های قبلی به‌طور مفصل گفته بودیم، مثلاً netmag.ir یک دامنه است. یکی از خدمات یک ISP ثبت دامنه‌های مورد نظر شماست که البته این کار می‌تواند توسط خود شما و به صورت مستقیم هم انجام پذیرد. در سایت‌هایی نظیر register.com و domain.com می‌توانید از اینکه سایت مورد نظر شما قبلاً توسط شخص دیگری ثبت شده است یا خیر، مطلع شوید.

2) میزبانی (Hosting)
بعد از ثبت یک دامنه نیاز به فضایی است تا مطالبی را که می‌خواهیم در سایت مورد نظرمان ارائه کنیم، در آن فضا نگهداری کنیم. همان‌طور که در شماره‌های قبلی نیز گفتیم یک صفحه از وب‌سایت در یک فایل ذخیره می‌شود که این فایل بایستی در جایی ذخیره شود.

ارائه این مکان که جهت ضبط فایل‌های سایت شما مورد نیاز است، یکی دیگر از خدماتی است که ISP تحت عنوان Hosting، ارائه می‌کند. این کار معمولاً به این صورت انجام می‌پذیرد که ISP یک قسمت از هارد کامپیوتری را که با سرعت مناسب (سرعت‌هایی بالای 10 Mbps) به اینترنت متصل است، به سایت شما اختصاص می‌دهد، مثلاً یک Subdirectory روی هارددیسک به نام سایت شما ایجاد می‌شود.

3) طراحی وب‌سایت (Web Design)
شما می‌توانید طراحی و دکوراسیون داخلی منزل، محل کار و یا مغازه خود را شخصاً انجام داده و یا آن را به افراد متخصص و حرفه‌ای این کار بسپارید. وب‌سایت شما هم همان محل کار مجازی شماست. در واقع فروشگاهی مجازی در دنیای مجازی برای ارائه محصولات شما و یا کتابخانه‌ای مجازی برای قراردادن کتاب‌ها و مقالات خود به صورت الکترونیک و یا ... یک ISP می‌تواند با بهره‌گیری از برنامه‌نویسان و طراحان مجرب به شما در طراحی وب‌سایت‌تان کمک کند.

4) اتصال به اینترنت (Internet Connection)
این بخش شاید جزو مهم‌ترین خدمات یک ISP است، اینکه چگونه یک ISP می‌تواند شما را به اینترنت وصل کند. اتصال کاربران به اینترنت می‌تواند به طرق مختلفی توسط ISPها انجام شود:

1- خطوط تلفن یا Dial Up: این همان روشی است که همگی ما با آن آشنایی داریم. یعنی داشتن یک Username و Password به همراه یک خط تلفن، یک مودم و یک کامپیوتر. از آنجا که در این روش با شماره‌گیری تلفن به ISP متصل می‌شوید، به آن Dial Up یا شماره‌گیری می‌گویند.
در این مقاله قصد داریم تا این روش را بیشتر مورد بررسی قرار دهیم تا شما به نحوه اتصال خود به اینترنت بیشتر آشنا شوید.

2- DSL یا خطوط اینترنت اختصاصی: این روش خود شامل روش‌های مختلفی نظیر:
- ADSL: در این روش که در ایران به خطوط اینترنت پرسرعت مشهور است، با استفاده از یک خط تلفن ولی بدون نیاز به شماره‌گیری به اینترنت وصل می‌شوید. از آنجایی که در این روش فاصله بین مشتری و ISP به نسبت کم است، لذا ISP می‌تواند با بهره‌گیری از دستگاهی به نام Splitter یا جداکننده به طور همزمان سرویس اینترنت و تلفن را روی یک خط تلفن به شما تحویل دهد.

- HDSL: در این روش شما به وسیله یک خط اختصاصی (Leased Line) به ISP وصل می‌شوید. معمولاً بسته به فاصله شما تا ISP مورد نظر، مقاومت این خط اختصاصی کم و زیاد می‌شود. با کم و زیاد شدن مقاومت این خط، میزان اینترنت قابل بهره‌گیری از این خط کم و زیاد می‌شود. این روش معمولاً برای اتصال ISPهای کوچک‌تر به ISPهای بزرگ‌تر و یا مراکز اداری که نیاز به اینترنت اختصاصی و پرسرعت دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

3- اتصال بی‌سیم- Wireless: در این روش محیط انتقال (Media) هوا خواهد بود. برخلاف 3 روش قبل که محیط انتقال سیم مسی بود. در واقع این تنها فرق بین روش Wireless و xDSL است.
- روش‌های دیگری نظیر SHDSL یا G.SHDSL و ... نیز وجود دارد که در این مقاله مجالی برای پرداختن به آنها نیست.

4- Satellite یا ماهواره: با داشتن یک آنتن ماهواره و لوازم جانبی مورد نیاز، می‌توان از طریق ماهواره‌هایی که هم‌سرعت زمین حرکت می‌کنند، به هر نقطه از دنیا وصل شد.

5- Fiber Optic یا فیبر نوری: با توجه به سرعت بالای نور و قابلیت فیبرهای نوری در جابه‌جایی نور از جایی به جای دیگر و بهره‌گیری از فرکانس نور به عنوان حامل (Carrier) اطلاعات مورد نظر، از فیبرنوری به عنوان یکی از راه‌های فوق‌العاده پرسرعت (سرعت‌های بالای 100 Mbps و 1 Gbps) به اینترنت استفاده می‌شود.
در جدول ذیل می‌توانید نحوه نام‌گذاری خدمات اتصال به اینترنت در ایران را مشاهده فرمایید.

قابل ذکر است، در دنیا به شرکتی که تمامی این سرویس‌ها را ارائه می‌دهد اصطلاحاً ISP گفته می‌شود، اما در ایران برای هر یک از این خدمات اصطلاحات خاصی در نظر گرفته شده است! در این مقاله منظور ما از ISP همان مفهوم کلی ISP در دنیا است.

نحوه کار یک ISP برای ارائه خدمات Dial Up
این قسمت شامل دو بخش سخت‌افزار و نرم‌افزار است که ابتدا به سخت‌افزارهای مورد نیاز خواهیم پرداخت:

سخت‌افزار
کامپیوتر خود را در نظر بگیرید. حالا در نظر بگیرید وقتی که می‌خواهید به اینترنت وصل شوید چه می‌کنید؟
بله، ابتدا Username و Password را در پنجره Dial Up وارد می‌کنید و سپس شماره تلفن و در انتها کلیک بر روی Connect.

گوشی تلفن توسط مودم برداشته می‌شود، تق تق، تق تق تق و .... شماره تلفن ISP توسط مودم گرفته می‌شود بعد یک سری صداهای عجیب و غریب، قیژ، ویژژژ، قیژژژ .......
خوب این صداهای عجیب و غریب چیست؟ بله، درست حدس زدید، یک جور سلام و علیک بین مودم‌هاست، به عبارتی دیگر، این صداهای عجیب و غریب یعنی "سلام، حالت چطوره و ... " همان‌طور که وقتی شما می‌خواهید با دوستتان تلفنی صحبت کنید نیاز است تا دوست شما هم تلفن داشته باشد، برای اینکه دو تا کامپیوتر با هم صحبت کنند نیز نیاز به دو عدد مودم است، یکی برای کامپیوتر شما و یکی هم برای کامپیوتر ISP، پس کامپیوتر ISP به شکل زیر خواهد بود.

اما چنانچه می‌دانید ISP شما فقط به شما سرویس نمی‌دهد و در زمانی که شما به ISP خود وصل هستید چندین و چند مشترک دیگر هم به طور همزمان به ISP وصل هستند، پس کامپیوتر ISP باید به شکل زیر باشد.

نکته: چنانچه می‌بینید یک ISP دارای خطوط تلفن زیادی باید باشد. اما چرا شما همیشه یک تلفن را می‌گیرید، بله، درست است، شما همیشه به یک سر شماره زنگ می‌زنید که دارای سرویس "روتاری" است. یعنی اگر خط مورد نظر اشغال باشد، به طور خودکار شما بر روی خط بعدی انتقال خواهید یافت. این خطوط می‌توانند خطوط تلفن معمولی و یا خطوط E1 باشند.

وقتی با خطوط تلفن معمولی به ISP وصل می‌شوید حداکثر سرعت رد و بدل شدن اطلاعات معادل 6/33 کیلو بیت بر ثانیه است ولی وقتی به شماره E1 وصل می‌شوید، این عدد به طور اسمی معادل 56 کیلو بیت بر ثانیه است که البته خیلی مواقع بیشتر از 52K نخواهد بود.

خب حالا اگر یک ISP بخواهد به طور همزمان به مثلاً 96 نفر سرویس دهد، چگونه می‌تواند 96 عدد مودم را در کامپیوترش جا دهد؟!
جواب این سؤال، استفاده از Multiport است. مالتی پورت می‌تواند جای اضافی برای قراردادن و اتصال مودم‌ها به کامپیوتر ISP را تأمین کند.
پس شکل کامپیوتر ISP به صورت زیر خواهد شد.

اما ببینیم ISP ما با 96 خط برای جوابگویی همزمان به 96 نفر باید چند عدد کامپیوتر، Multiport و مودم داشته باشد. این ISP اگر از Multiportهای 16 پورت استفاده کند (یعنی 16 مودم خارجی -External- می‌تواند به طورهمزمان به آن وصل شود و هر کامپیوتر 3 عدد Slot خالی داشته باشد (Slot به شیارهایی روی مادربرد می‌گویند که کارت‌های اضافی نظیر کارت صدا، کارت تصویر، مودم داخلی یا اینترنال در آن قرار می‌گیرد.) برای تأمین 96 خط نیاز به 2 عدد کامپیوتر، 6 عدد Multiport و 96 عدد مودم خارجی خواهد داشت.

حال اگر ISP ما بخواهد 200 یا 300 یا 500 مشترک را به طور همزمان سرویس دهد، چه خواهد شد؟!
بله، اطاقی به وسعت 6 متر مربع لازم خواهد بود تا در آن مودم‌ها و کامپیوترهای سرویس‌دهنده را جا دهیم. اما یعنی روش دیگری وجود ندارد؟ چرا، مسلماً وجود دارد. آن هم استفاده از کامپیوترهای مخصوص سرویس‌دهی است. کامپیوترهایی که ما از آن استفاده می‌کنیم "همه منظوره" است، یعنی هر کاری که بخواهیم می‌توانیم با آن انجام دهیم ولی برای یک کار بخصوص کامپیوترهای بخصوص ساخته شده است. برای کار مورد نظر ما هم کامپیوترهای مخصوص که به آن Access Server و یا نوعی Router می‌گویند ساخته شده است.

در این Access Serverها و یا Routerها مولتی‌پورت به همراه مودم‌های مربوطه از قبل تعبیه شده و نیازی به استفاده از مودم‌های اضافه و یا مولتی‌پورت نیست. با استفاده از Access Server و یا Router، شکل ISP ما به صورت زیر خواهد بود.

و اگر ISP ما از خطوط E1 استفاده کند:

چنانچه از همان ابتدا در اشکال مختلف دیدید، به کامپیوترها و یا Access Serverهای ISP ما خطی به عنوان اینترنت وصل است. این خط می‌تواند به یکی از طرق xDSL، Satellite و یا Fiber Optic تأمین شده باشد که فعلاً با آن کاری نخواهیم داشت، فقط در همین حد بدانید که برای دریافت اینترنت از هر یک از طرق فوق نیاز به دستگاه‌هایی خاص خواهیم داشت، برای xDSL مودم‌های DSL، برای Satellite، به تعدادی Satellite Modem به همراه یک روتر اضافی و برای Fiber Optic از دستگاه‌هایی که توان اتصال مستقیم فیبرنوری را داشته باشند.
مثل Fiber Optic Transceiver و یا سوئیچ‌هایی که پورت‌های GBIC دارند، استفاده خواهد شد.

جمع‌بندی: در جدول ذیل به طور اشاره‌وار به تجهیزات مورد نیاز یک ISP اشاره می‌کنیم:
الف- تجهیزات مورد نیاز برای خطوط تلفن معمولی (ISP با 96 خط)

(65.000.000 ریال: 366x یا 20.000.000 ریال × 6: 261x) (یک عدد: 366x یا 6 عدد: 261x) Router-
(25.000.000 ریال × 6، 6 عدد: (NM16AM Network Module-
(7.000.000 ریال: یک عدد: برای نصب نرم‌افزارها) Computer-
(6.000.000 ریال: (Uninterrupted Power Supply: UPS-
(4.500.000 ریال × 2: 2 عدد مودم: Internet Link-

بسته به نوع لینک این مودم‌ها متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال در صورتی که لینک ISP ما خط اختصاصی (Leased Line) باشد، نیاز به دو عدد مودم DSL خواهیم داشت.

ب- تجهیزات مورد نیاز برای خطوط E1

-Router (5300 4Port (80.000.000 ریال:
(4.000.000 ریال × 2 × 3: 3 عدد: E1 Modem-
(7.000.000 ریال: یک عدد: برای نصب نرم‌افزارها) Computer-
(6.000.000 ریال: (Uninterrupted Power Supply: UPS-
(4.500.000 ریال × 2: 2 عدد مودم: Internet Link-

بسته به نوع لینک این مودم‌ها متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال در صورتی که لینک ISP ما خط
اختصاصی (Leased Line) باشد، نیاز به دو عدد مودم DSL خواهیم داشت.

نرم‌افزارها
اما قسمتی که در تمامی شکل‌ها وجود داشت، بخش نرم‌افزار است. همان‌طور که می‌دانید در کنار هر سخت‌افزار نیاز به نرم‌افزاری داریم تا بتوان از امکانات سخت‌افزار بهره‌گیری کرد. پس وجود نرم‌افزار در تمامی این شکل‌ها مسأله‌ای غیرمنتظره نیست. اما چنانچه می‌دانید برای هر کار خاصی نیاز به نرم‌افزار خاصی است که در ادامه به نرم‌افزارهای تخصصی مورد استفاده در ISPها می‌پردازیم:

عمده نرم‌افزارهای مورد استفاده در ISPها عبارتند از:
1) نرم‌افزارهای حسابداری – Accounting
2) نرم‌افزارهای ذخیره‌سازی- Caching
1) نرم‌افزارهای حسابداری – Accounting

حتماً برای شما هم پیش آمده که کارت اینترنت خریده باشید، مثلاً یک کارت 10 ساعته. خوب، یک ISP چطور می‌تواند بفهمد که شما چقدر از اعتبار خریداری شده خود را استفاده کرده‌اید؟ آیا کسی این اطلاعات را در جایی ثبت می‌کند و به محض کامل شدن 10 ساعت شما را قطع می‌کند؟!

جواب سؤال فوق، با کمال تعجب بله است!!! اما به جای یک شخص، یک نرم‌افزار این کار را انجام می‌دهد. این نرم‌افزار که اصطلاحاً به آن نرم‌افزار Accounting می‌گویند کارهای متفاوتی را انجام می‌دهد که اصلی‌ترین آنها عبارتند از:
1- تشخیص درستی Username و Password
2- تشخیص میزان اعتبار باقیمانده
3- ثبت وقایع اتفاق افتاده در خلال اتصال و قطع هر مشترک
4- امکان تغییر Password
5- امکان تغییر میزان اعتبار
6- امکان گزارش‌گیری از وقایع ثبت شده نظیر میزان دقایق وصل در زمان‌های مختلف

2) نرم‌افزارهای ذخیره‌سازی- Caching
این نرم‌افزار جزء نرم‌افزارهای ضروری در یک ISP نیست ولی می‌تواند در چندین مورد نظیر صرفه‌جویی در مصرف اینترنت (تقریباً تا 40%)، افزایش سرعت و ... مورد استفاده قرار گیرد. چنانچه می‌بینید، نرم‌افزاری که بتواند تا 40% از میزان هزینه یک ISP برای خرید پهنای باند بکاهد، مسلماً جزو نرم‌افزارهای بسیار پرطرفدار هر ISP خواهد بود.

همچنین دیگر دلیل استفاده از این نرم‌افزار، افزایش سرعت مشترکین در دسترسی به اطلاعات است که چگونگی افزایش سرعت، به وظیفه و کار این نرم‌افزار مربوط می‌شود. کار این نرم‌افزار ذخیره و بازیابی سایت‌هایی است که قبلاً دیده شده‌اند. برای درک بهتر این جمله به مثال زیر توجه کنید:

فرض کنید شما در قسمت آدرس مرورگر خود نوشته‌اید: www.netmag.ir این درخواست شما از طریق ISP به اینترنت ارسال شده و صفحات مربوط به این سایت نیز از طریق ISP برای شما ارسال می‌شود.
اما در این میان نرم‌افزار Caching یک نسخه از تمامی صفحات ارسال شده برای شما را در جایی ذخیره می‌کند.

حال فرض کنید بعد از گذشت یک دقیقه، شخص دیگری که با ISP شما به اینترنت وصل می‌شود نیز مجدداً در سطر آدرس مرورگر خود آدرس www.netmag.ir را وارد کند. این بار به جای اینکه اطلاعات از روی اینترنت (در واقع از سایت www.netmag.ir) برای شما ارسال شود، بلافاصله از طرف نرم‌افزار Cache که در ISP قرار دارد برای شما ارسال خواهد شد. همان‌طور که می‌بینید این کار به وضوح سرعت را افزایش داده و در مصرف پهنای باند صرفه‌جویی خواهد کرد.

البته این نرم‌افزار بیشتر برای سایت‌هایی کاربرد دارد که اطلاعات خود را دائماً و به سرعت به روز نمی‌کنند. مثلاً سایت www.cnn.com که دائم صفحه اول خود را به روز می‌کند، نمی‌تواند خیلی Cache شود. (البته به طریقی می‌توان این گونه سایت‌ها را هم Cache کرد که در این جا به آن نخواهیم پرداخت)

نکته آخر این که به علت اهمیت Caching در ISPها، کامپیوترهایی مخصوص Cache کردن ساخته شده و برخی از ISPها به جای استفاده از نرم‌افزار Cache، از کامپیوتر تک منظوره Cache برای این امر استفاده می‌کنند.